Нашай краіне пашансавала мець уласны індыфікацыйны код – беларускую мову, але нажаль, яе нехапае ў штодзённым жыцці. У Полацку мову мы амаль не бачым, а жывых носьбітаў наогул адзінкі.

Згодна з артыкулам 2 Закона Рэспублікі Беларусь ад 26 студзеня 1990г. № 3094-XI «Аб мовах у Рэспубліцы Беларусь» у адпаведнасці з Канстытуцыяй Рэспублікі Беларусь дзяржаўнымі мовамі Рэспублікі Беларусь з’яўляюцца беларуская і руская мовы. Рэспубліка Беларусь забяспечвае ўсебаковае развіццё і функцыянаванне беларускай і рускай моў ва ўсіх сферах грамадскага жыцця. Дзяржаўныя органы, органы мясцовага кіравання і самакіравання, прадпрыемствы, установы, арганізацыі і грамадскія аб'яднанні ствараюць грамадзянам Рэспублікі Беларусь неабходныя ўмовы для вывучэння беларускай і рускай моў і дасканалага валодання імі.

Па выніках усебеларускага перапісу насельніцтва ў 2019 годзе 61,2% беларусаў назвалі роднай беларускую.

Штогод 21 лютага ў нашай краіне адзначаецца Міжнародны дзень роднай мовы. Крыху пачакаўшы, калі з вуліц сыйдзе снег, прайшліся па горадзе і ўбачылі, колькі ў горадзе беларускасці. 

На першы погляд, беларуская мова шмат дзе прадстаўлена, але гэта не так. Ці ведаеце вы, колькі часу прыйшлося пабегаць па горадзе, каб сабраць фотаздымкі для гэтага матэрыялу?! У агульнай долі гарадскіх носьбітаў беларуская мова значна ўступае рускай. Нават становіцца неяк сумна за становішча беларускай мовы. Некалькі дарожных знакаў, памятных дошак на дамах, шыльдаў на аб’ектах абслугоўвання, помніках – гэта несур’ёзна для горада, які пазіцыянуе сябе калыскай беларускай дзяржаўнасці. Такое адчуванне, нібыта гэты элемент носіць хутчэй дэкаратыўны характар. Для тых, хто размаўляе па-руску створаны ўсе ўмовы, а тыя, хто размаўляе па-беларуску, змушаны падладжвацца пад першых. Магчыма камусьці здаецца, што гэта дробязі, на якія ніхто не заўважае, але гэта не так. Пытанне дзяржаўнай важнасці. 

1. Камунальна-гаспадарчы фонд

Турбуе, што з фасадаў дамоў паступова знікаюць шыльды на беларускай мове, ўсталяваныя 20 гадоў таму. Замест іх новыя аншлагі мантуюцца ўжо па-руску. Знікла сфарміраваная аднастайнасць у гэтым аспекце. Мы не супраць дублявання па-беларуску і па-руску, але нават дубляваных шыльд з назвамі вуліц і праспектаў на дзьвух дзяржаўных мовах у Полацку не распрацавана. Калі не хапае фінансавых сродкаў, не трэба нічога выдумваць. Трэба аднавіць так, як было дагэтуль.

У адрозненні ад прыпынкаў «Курган Бессмяротнасці», «Спартклуб», «Алімпіец», «Райвыканкам», «Чыгуначны вакзал», «Марыненка» на казырках павільёнаў прыпыначных пунктаў «Аўтавакзал» і «Юбілейная» адсутнічаюць назвы прыпынкаў. У мэтах адзінага падыходу папрасілі нанесці і гэтыя назвы на беларускай мове.

Адказ: «У цяперашні час прадпрыемствам КУП ЖКГ г. Полацка шстанаўліваюцца (абнаўляюцца) аншлагі на дамы жыллёвага фонду, які абслугоўваецца, з назвамі вуліц на беларускай мове. Таблічкі паказальнікаў прыпыначных пунктаў на беларускай і рускай мовах плануецца размяшчаць пры ўстаноўцы новых прыпыначных павільёнаў.

Улічваючы,што рускаямова таксама з'яўляецца дзяржаўнай, вырабляць замену ўсіх рускамоўных аншлагаў і таблічак паказальнікаў прыпыначных пунктаў лічым немэтазгодным.

Прылада таблічак паказальнікаў прыпыначных пунктаў «Аўтавакзал» і «Юбілейная» будзе выканана ў 2 паўгоддзі бягучага года».

2. Грамадскі транспарт

Аналагічная сітуацыя з інфарматарамі і маршрутнымі ўказальнікамі на аўтобусах. Крок за крокам, па чарзе, гэтыя носьбіты перарабляюцца на рускую версію нягледзячы на тое, што шмат гадоў выкарыстоўвалася адна з дзяржаўных моў – беларуская, што наогуле не дае аб’ектыўных падстаў для яе замены. Гаспадарчы інвентар аднаўляць трэба, але не зразумела, з якога часу спатрэбілася ўзмацненне рускай мовы на тых нешматлікіх носьбітах, дзе раней выкарыстоўвалася беларуская. Нібыта за людзей вырашылі, што яны не ў стане адрозніць «Гогаля» ад «Гоголя» ці «Камуністычную» ад «Коммунистической».

Стэнды, аншлагі, электронныя табло і інфармацыйныя стыкеры на абноўленым у 2017 годзе аўтавакзале таксама аформлены толькі па-руску. Прапанавалася ўзяць за аснову вопыт філіялу «Мінскі аўтавакзал» дзяржаўнага прадпрыемства «Мінсктранс» і на аб’ектах полацкай аўтастанцыі дадаць інфармацыю на беларускай мове, якая дублюе рускую (каса, камера захоўвання, зала чакання, расклад руху, дыспетчарская і г.д.).

Адказ: «Пытанне выбару адной з дзяржаўных моў для аб'явы прыпынкаў не адзін раз абмяркоўвалася на камісіях у Полацкім райвыканкаме. Быў праведзены эксперымент па перайменаванні прыпынкаў і назваў маршрутаў на беларускую мову. Ад такога рашэння ў кароткі тэрмін прыйшлося адмовіцца і вярнуць назвы ўсіх прыпынкаў на рускую мову, больш звыклую для асноўнай масы пасажыраў. На рускай мове ўзгоднены і зацверджаны пашпарты ўсіх дзеючых маршрутаў, якія абслугоўваюцца філіялам.

Візуальная інфармацыя, размешчаная ў будынку аўтатэрмінала г.Полацка выканана ў адпаведнасці з нарматыўнымі прававымі актамі Рэспублікі Беларусь. Менавіта, надпісы, якія знаходзяцца ў будынку, і на будынку аўтавакзала змешчаны ў адпаведнасці з пунктам 4 СТБ 1389-2003 «Збудаванні станцыйныя пасажырскія, аўтамабілі, тралейбусы, трамваі.

У 2017 годзе, у час выканання капітальнага рамонту, было прынята рашэннеаб вырабе вышэй пералічаных надпісаў на рускай мове.Такое рашэнне прымалася таму, што пераважная колькасць нашых пасажыраў рускамоўныя,таксама таму, што на рускай мове надпісы існавалі з часу будавання аўтавакзала ў Полацку. Зваротаў і скарг на гэты конт ніколі не было.На сённяшні дзень змяніць шыльды, альбо дапоўніць іх беларускамоўнымі, не маецца патрэбы і магчымасці».

3. Інтэрнэт

На сайце філіялу «Аўтобусный парк №2 г.Полацка» адсутнічае функцыя выбару беларускай мовы карыстання інтэрнэт-рэсурсам, што супярэчыць патрабаванням Палажэння аб парадку функцыянавання інтэрнэт-сайтаў дзяржаўных органаў і арганізацый, зацверджанаму Пастановай Саветаў Міністраў Рэспублікі Беларусь ад 29 красавіка 2010 г. № 645.

Адказ: «Спецыялістамі філіяла «Аўтобусны парк №2 г.Полацка» вядзецца праца па даданню магчымасці выбару беларускай мовы пры выкарыстанні афіцыйнага сайту філіяла ў адпаведнасці з Палажэннем аб парадку функцыянавання інтэрнет-сайтаў дзяржаўных органаў і арганізацый, зацверджаным Пастановай Савета Міністраў Рэспублікі Беларусь ад 29 красавіка 2010 № 645. Якасная рэалізацыя названай магчымасці патрабуе значных затрат часу. Дапрацоўка рэсурсу арыентыровачна будзе скончана ў чацвёртым квартале 2024 г.».

Напрыканцы адзначым, што турысты з розных краін прыязжаюць і ўязджаюць. Індывідуальных груп не так шмат, як арганізаваных аўтобусных экскурсій з падабраным пад спецыфіку групы экскурсаводам. Нягледзячы на перавагу экскурсантаў з усходу, гэта не падстава для павелічэння агульнай колькасці рускамоўных носьбітаў у Полацку. Іх і так навокал хапае.

Спасылкі на тое, што беларускамоўная інфармацыя мала запатрабаваная грамадзянамі, не з’яўляецца падставай для яе ігнаравання.

Мы - беларусы, павінны беражліва захоўваць здабытак нашых продкаў, развіваць нацыянальную мову і пашыраць яе выкарыстанне.